Introductie de beleving van nonwovens

Introductie nonwovens door Wim Poelman:

Nonwoven of vlies is een categorie textielmaterialen die geweven noch gebreid is. In tegenstelling tot de klassieke fabricage van een textieldoek wordt dus geen garen gebruikt, maar wordt het materiaal rechtstreeks als vezel of filament in een vlies afgelegd en vervolgens aan elkaar gehecht. De vezels of filamenten kunnen daarbij al dan niet georiënteerd zijn (gerichte of ongerichte vliezen). De opbouw kan zeer verschillend zijn. Deze varieert van nauwelijks tot zeer intensief gebonden, soepel tot stijf, compact tot hoogvolumineus. (Bron: Wikipedia)

Nonwovens worden gebruikt in zeer veel verschillende toepassingen. Grote toepassingen zijn: kleding (Alcantara), maandverband en luiers, dweilen, poetsdoeken, zemen, disposable operatielakens, -kleding en beschermmiddelen, filtratie, isolatiematerialen, drager voor (auto)tapijt etc.

fig. 1 de productie van non wovens

Al enkele jaren geleden organiseerde MaterialDesign bijeenkomsten met als thema’s “de beleving van technische textiel” (Van Wees, Tilburg) en “de beleving van vilt” (Nevima, Amersfoort). In feite ging het hier in beide gevallen om vliezen ofwel nonwovens, maar dan heel specifiek.

Vliezen of nonwovens kunnen op verschillende manieren ingedeeld worden. Een veel gebruikte indeling is de volgende:

Vezelvlies: Dit bestaat in twee types: de droog- en de natvliezen. Voor de droogvliezen worden de vezels vrij gemaakt en dan op elkaar gelegd. Er bestaan twee productiemethoden: de industriële kaarde en de random webber. De natvliezen worden volgens de papiermethode gemaakt. Er wordt een pap met vezels gevormd, die afgelegd wordt op een zeefband. Hier wordt dan het water verwijderd. Met deze methode worden vooral vliezen met korte kunstmatige vezels op synthetische basis geproduceerd.

Filamentvlies: Filamentvlies wordt gevormd uit eindloze filamenten, die tot een vlies gevormd worden en onderling verbonden. Dit kan op twee manieren gebeuren: rechtstreeks uit korrels in één ononderbroken procesgang van extrusie, vliesvorming en binding (continu methode) en discontinu door toevoer van filamentgaren uit een creel naar de vliesmachine. Daar worden de garens geopend tot de filamenten vrij liggen, in de gewenste vorm afgelegd en dan meestal thermisch gebonden.

Voor het verstevigen of binden van vliezen bestaat een drietal processen:

Mechanische vliesversteviging: Hieronder wordt verstaan: de versteviging van vezel­vliezen of vezellagen door vervilten of vollen of door vernaalden met behulp van naalden met weerhaken. Twee andere methodes zijn doorstikken en verstevigen door middel van waterstralen.

Chemische vliesversteviging: Voor het chemisch verstevigen van vliezen worden bindmiddelen gebruikt. Deze bind- of kleefmiddelen komen zowel voor als oplossing in water, als in de vorm van dispersies of emulsies.

Thermische vliesversteviging: Bij de thermische vliesversteviging gaat het om een droog, thermisch proces. Dit kan gebeuren door rechtstreekse versmelting van het garen of door verbinding van de garens met een hulpmiddel.

Lantor

Het bedrijf Lantor in Veenendaal is een toonaangevend bedrijf op het gebied van hoogwaardige industriële toepassingen van non wovens en doet op dit gebied veel aan onderzoek en ontwikkeling.

Interessant bij de ontwikkelingen is dat de toegevoegde waarde van de producten niet zozeer  in het non woven zelf zit. Het non woven functioneert als een drager waaraan door diverse behandelingen en toevoegingen uiteenlopende functionaliteiten kunnen worden meegegeven.

De belangrijkste toepassingsgebieden zijn momenteel:

–         Non woven tapes voor in elektriciteit of glasvezel kabels. Hierin vervullende tapes  functies als waterblocking , waarbij de kabels beschermt worden tegen mogelijke waterpenetratie bij beschadiging van de kabelmantel,  afscherming door semigeleidend non woven, maar ook bedding om met name glasvezel tegen knik te beschermen zodat er geen signaalverlies of storing optreden zal.

–         Non woven kern materialen in composiet constructies.  Ook hier kent het nonwoven verschillende functies. Het vervult een rol als finishvlies voor het verkrijgen van een glad oppervlak van glasvezel constructies en het werkt als een flexibel kern materiaal voor in complexe lichtgewicht  composiet constructies .Tevens kent het een toepassing waarbij het de rol vervult als vloeimedium in lange composiet producten.  Er zijn legio sprekende voorbeelden waar Lantor materiaal wordt toegepast zonder dat dit voor veel mensen bekend is, zoals de Superbus, AudiR8GTI, maar ook in de ‘badkuip’ van het stedelijk museum.

–         Non woven Condenstop materiaal kent zijn toepassing in de plaatstalen gebouwen waar het condensvorming voorkomt door een uniek vochtregulatie systeem in het vlies.

Daarnaast zijn er meerdere functies mogelijk, zoals mechanische demping, waarbij het weer steeds gaat om een symbiose met andere materialen.

Figuur 2 Lantor materiaal wordt toegepast in de superbus

.

.

.

.

Fig. 3 volume creeren met Lantor

Kunst

Waar vilt ruim wordt toegepast door kunstenaars is dat bij de materialen van Lantor minder het geval en wellicht ten onrechte. Daar staat tegenover dat er in de vormgeving ruimschoots gebruik van wordt gemaakt. Lantor materiaal maakt het mogelijk volume te geven aan composiet producten, De tijd van de dunne composiet schaalconstructie ligt achter ons. Hiervan zulle diverse voorbeelden worden getoond.

Eén van de kunstenaars die wél gebruik maakt van specifieke mogelijkheden van het vlies is Jacky Howard. Een citaat uit haar website: Haar innerlijke wereld wordt zichtbaar door gebruik van textiel, geschept papier, vezels en acrylverf. Een combinatie van moderne technieken waaronder manipulatie van nonwovens, watersoluble, verharders en vrij borduren scheppen een nieuwe structuur, die organisch aandoet. Pakkende structuren van stof en verf die gedeeltelijk weggebrand worden, waarna doorkijkjes ontstaan naar diepere lagen. Een verhaal zonder woorden, waarbij meer te zien is dan je op het eerste gezicht zou denken. Kleurgebruik en rijkdom aan textuur raken je door hun schoonheid.

Figuur 4 Brood en wijn door Jacky Howard