Impressie van de Beleving van Email op 11 april 2012 bij VOM

door Karen Laird

Volgens Wim Poelman, onder wiens bezielende leiding de avond georganiseerd werd, was deze bijeenkomst de 33ste editie van De Beleving van…misschien geen mijlpaal, maar toch iets om even bij stil te staan. En dan is het heel leuk om te zien hoeveel mensen het vertrouwen hebben in de kwaliteit van deze avonden om naar Nieuwegein af te reizen voor een discussie over de Beleving van Email. Of emaille? Maakt niet uit, allebei is goed. Vaag associeert menigeen email met oude sanitair en oma’s keuken. Maar wie gebruikt het nog?

Verrassend genoeg bleek tijdens deze bijeenkomst, die overigens gehouden werd bij de in het kantoor van de Koninklijke Metaalunie gehuisvest brancheorganisatie voor de oppervlaktebehandelende industrie VOM, dat email nog een behoorlijke rol speelt op verschillende plekken in de industrie. Email is immers niets anders dan het bakken van een keramische slijt- en krasvaste beschermlaag (glas) op een metalen ondergrond, en een dergelijke beschermlaag blijkt nog dagelijks nodig te zijn.

Ruud Gries

Ir. Ruud Gries, Enamel & Process Development Manager bij Ferro Techiek in Gaanderen, vertelde over de verschillende toepassingen van email waar bijna niemand ooit bij stilstaat. Naast de pandragers en branderdeksels op fornuizen wordt email ook toegepast in de chemische industrie als silobekleding, worden er (verkeers)borden van gemaakt en – voor hygiënische redenen – operatiekamers mee bekleed. Gebouwen worden van geëmailleerde gevelplaten voorzien; tunnels en metro’s worden ook voorzien van een anti-graffiti laag geëmailleerde stalen panelen. Email blijkt ook te worden toegepast als beschermlaag in reactoren, tanks, kolommen, leidingwerk en warmtewisselaars.

Volgens Ruud Gries biedt email een aantal onovertroffen voordelen: het is milieuvriendelijk, bestand tegen corrosie, heeft een zeer goede chemische weerstand, is krasvast, makkelijk te reinigen en dus hygiënisch in het gebruik. Het is verkrijgbaar in vele kleuren en glans niveaus en verkleurt niet. Email is goed bestand tegen thermische schok (tot 400 ⁰C), biedt uitstekende diëlektrische eigenschappen, en wordt aangebracht in gecontroleerde laagdiktes. “Er is zeker niets ouderwets aan – het is een “groene”, zeer milieuvriendelijke techniek,” aldus Gries.

Ferro Techniek, dat zich vooral gespecialiseerd heeft in het emailleren van verwarmingselementen en warmtewisselaren, emailleert metalen platen, gietijzer en nu ook roestvast staal. Het bedrijf is wereldmarktleider op het gebied van elektrische verwarmingselementen op basis van dikke film techniek. Zeefdruktechnieken worden gebruikt om elektrisch geleidende structuren op een geëmailleerd substraat aan te brengen, die dan worden ingebrand. “Geëmailleerde elementen in bijvoorbeeld waterkokers, koffiezetmachines, melkschuimers, luchtbevochtigers en dergelijke geven een homogeen thermisch beeld. Dat bespaart energie,” legt Gries uit. Het bedrijf is tegenwoordig ook bezig met het emailleren van RVS. “Wij produceren mat zwart geëmailleerde pandragers van RVS voor high-end keukens,” zegt Gries. “Waarom je RVS zou emailleren? Louter om esthetische redenen: RVS verkleurt. Geëmailleerde RVS is krasvast, laat geen vingerafdrukken zien en verkleurt niet. We ontwikkelen op dit moment een transparante email, zodat ook de RVS-look kan worden behouden..”

Marc Schroyen

De tweede spreker, Marc Schroyen, van Polyvision in Genk, liet ook duidelijk zien hoe waardevol de plaats is, die email nog steeds inneemt, bijvoorbeeld op scholen – of in tunnels. “Wij zijn gespecialiseerd in het emailleren van dun bandstaal” zegt Schroyen. “Wij leveren emailstaal op de rol aan onze klanten, en die maken er whiteboards en krijtborden van.” PolyVision is overtuigd van de kwaliteit van het emailstaal: het bedrijf geeft een levenslange garantie op het product.

Bij het fabriceren van het emailstaal worden de rollen dun staal aan het begin van de productiebaan geplaatst. Deze worden uitgerold, over een machine getransporteerd en voorzien van een laag email, met of zonder bedrukking, en weer opgerold. Het resultaat is ‘ceramicsteel’: een krasvast, kleurvast en duurzaam product dat ook gebruikt wordt in de architectuur: sandwichpanelen van verlijmde ceramicsteel dienen bijvoorbeeld voor de binnenwandbekleding van metrostations en tunnels. “De panelen zijn bijzonder glad en vlak: er treedt geen ‘oil-canning’ (optische vervorming) op. Niet alleen zijn ze eenvoudig aan te brengen en te demonteren, ze zijn bestand tegen graffiti. En via een zeefdrukprocedé kunnen we de panelen tot 10 kleuren bedrukken.”

Gre Dubbeldam (r) en Janny Geels

De laatste spreker van de avond was Gré Dubbeldam, een kunstenares die met email werkt. Zij vertelde eerst iets over de verschillende technieken die bij deze oeroude kunstvorm gebruikt worden en liet een aantal voorbeelden zien. Email procedés als Champlevé, Cloissonné, Limoges en plique à jour werden uitgelegd om inzicht te geven in hoe de kunst van emailleren zich in de loop der eeuwen heeft ontwikkeld – en nog steeds aan het ontwikkelen is. ”Eén kunstenares heeft een techniek ontwikkeld om op brons te emailleren,” vertelde Dubbeldam, “en we hopen dat ze haar geheim niet mee het graf inneemt.”

Deze kunstvorm heeft een imagoprobleem, en wordt door nog slechts een klein groepje beoefend wordt. “We zitten te springen om nieuw bloed”, zei Dubbeldam. “Het groepje  kunstenaars dat er nog mee werkt veroudert snel. Nergens meer wordt het gedoceerd in Nederland.”

Het is als met zoveel dingen: onbekend maakt onbemind. Maar na het luisteren naar de sprekers vanavond, en het zien van de kunstwerken  – ook het meegebrachte eigen werk – die door Dubbeldam getoond werden tijdens haar presentatie, mag rustig worden geconcludeerd dat email een product is dat – zoals een deelnemer het zo treffend verwoordde – een lift verdient.